Trẻ bị dị ứng sữa bột phải làm sao?
Một trong những câu hỏi lớn nhất mà những cặp chuẩn bị làm cha mẹ hay những cặp mới làm cha mẹ quan tâm là nên nuôi bé bằng sữa mẹ hay sữa bột. Cả hai cách đều có những ưu và nhược điểm và quyết định là ở bạn. Tuy vậy hãy thu thập càng nhiều càng tốt những thông tin có liên quan trước khi đi đến một quyết định. Nếu bị buộc phải nuôi bé bằng sữa bột công thức thì điều bạn nên quan tâm là liệu bé có dị ứng với sữa bột công thức?
Một trong những dị ứng phổ biến nhất của trẻ sơ sinh là dị ứng với sữa bò mà sữa bò là thành phần chiếm nhiều nhất trong công thức của sữa bột. Và thật không may là khoảng 50% bé dị ứng với sữa bò cũng dị ứng với đối tác của nó là sữa đậu nành. Tin tốt là chỉ khoảng 2-3% trẻ sơ sinh dị ứng với sữa bò trong mọi trường hợp. Bé của bạn sẽ không còn dị ứng nữa khi được 2 hoặc 3 tuổi.
Tại sao bé dị ứng sữa bột?
Dị ứng là phản ứng của hệ thống miễn dịch của cơ thể lên một vật thể lạ (trong trường hợp này là các protein trong sữa). Điều này có nghĩa là hệ thống miễn dịch của bé sẽ tấn công các protein trong sữa, “thấy” nó như là một vật thể lạ cần phải được tiêu diệt và vì vậy gây nên phản ứng dị ứng. Tương tự thế cơ thể bé cũng sẽ không thể hấp thu các protein có trong sữa bột công thức, đi kèm theo sẽ là phản ứng dị ứng, nên bé có thể bị thiếu dinh dưỡng. Tùy thuộc vào những biểu hiện của dị ứng mà ta xác định mức độ nghiêm trọng của phản ứng.
Di truyền cũng đóng vai trò quan trọng trong việc trẻ sơ sinh dị ứng với sữa bột công thức. Nếu mẹ hoặc cha đã từng dị ứng với sữa bột (hoặc sữa bò) lúc còn bé thì có khoảng 50-80% cơ hội con của họ sẽ thừa hưởng những biểu hiện tương tự. Trẻ được nuôi bằng sữa mẹ có ít nguy cơ phát triển những dị ứng với sữa bò hơn là trẻ được nuôi bằng sữa bột công thức. Nhưng các nhà nghiên cứu vẫn không sao lí giải nổi tại sao một số trẻ dị ứng sữa còn số khác thì không.
Không dung nạp được lactose: Lactose (hoặc Lactoza) hay còn gọi là đường sữa, có sẵn tự nhiên trong sữa mẹ, sữa bò, sữa dê… được hấp thụ và tiêu hoá dễ dàng nhờ men lactase trong hệ tiêu hoá. Men lactase được xem là nhân tố quan trọng, góp phần vào quá trình thủy phân để cắt đôi phân tử đường lactose thành 2 thành phần đơn giản là glucose và galactose để hệ tiêu hoá dễ hấp thụ. Trong một số trường hợp, cơ thể bị thiếu hụt hoặc không không tự sản sinh được men lactase sẽ dẫn đến tình trạng đường lactose không được thủy phân dẫn đến rối loạn tiêu hoá.
Những triệu chứng của dị ứng sữa bột công thức
Bác sĩ, tiến sĩ John Moissidis, nhà dị ứng và miễn dịch học, đưa ra 6 dấu hiệu cho thấy bé của bạn có thể bị dị ứng sữa bột công thức. Chúng bao gồm:
Tiêu chảy: Uống sữa bị tiêu chảy là phổ biến ở trẻ sơ sinh nhưng nếu nó xảy ra thường xuyên (trung bình 2 đến 4 lần một ngày trong vòng hơn một tuần) và/hoặc có máu trong tã thì đó là dấu hiệu trẻ bị dị ứng sữa bột công thức.
Nôn: trẻ sơ sinh thường nôn một ít thực phẩm khi ăn nhưng nếu bé của bạn nôn ngoài giờ ăn thì bạn nên đưa bé đi khám bác sĩ. Triệu chứng trào ngược, thể hiện bởi hiện tượng nôn và khó nuốt, có thể là biểu hiện của những triệu chứng dị ứng.
Da nổi mẫn đỏ: Có nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng nổi mẫn đỏ trên da trẻ sơ sinh làm da trông giống như bị sưng phòng hay phát ban. Một trong những nguyên nhân có thể là do dị ứng sữa bột công thức nếu tình trạng này kéo dài và đi kèm với một số triệu chứng khác.
Trẻ quấy khóc: Trẻ sơ sinh thường quấy khóc nhưng sẽ là bất thường nếu trẻ khóc kéo dài. Khi không có lí do rõ ràng, trẻ khóc thường được cho là do đau bụng. Đôi khi trẻ cực kì quấy khóc là do đau bao tử gây ra bởi dị ứng protein trong sữa bột công thức.
Trẻ xì hơi: tất cả trẻ sơ sinh đều thường “xì hơi” tuy nhiên nếu trẻ xì hơi thường xuyên kèm theo những triệu chứng khác thì đó có thể là dấu hiệu của dị ứng với protein trong sữa.
Có vấn đề về hô hấp: Cảm lạnh là thông thường với các bé sơ sinh nhưng khò khè, khó thở, có đờm trong mũi và cổ họng có thể là những biểu hiện của phản ứng với protein trong sữa.
Chẩn đoán dị ứng sữa bột công thức
Nếu bạn cho rằng bé của bạn có thể bị dị ứng với sữa bột công thức bởi quan sát được những triệu chứng trên thì nên đưa bé đến bác sĩ. Thông thường bác sĩ sẽ tham chiếu tiền sử bệnh của gia đình như là một trong những khả năng để phỏng đoán có yếu tố di truyền trên những triệu chứng của bé hay không. Sau đó bác sĩ sẽ lấy mẫu máu và phân,làm các xét nghiệm da để có thể xác định bất kì chẩn đoán nào.
Bác sĩ cũng sẽ yêu cầu ngưng cung cấp sữa bột công thức trong khẩu phần ăn của bé trong một tuần sau đó cho bé ăn lại để xem có bất kì tác động tiêu cực nào không. Điều quan trọng là phải biết chắc rằng liệu bé có bị dị ứng với protein trong sữa hay không, nếu có bạn phải đảm bảo loại sữa và các sản phẩm từ sữa ra khỏi chế độ dinh dưỡng của bé.
Xử trí khi trẻ dị ứng sữa bột công thức
Có vài lựa chọn nếu chẳng may bé của bạn dị ứng với sữa bột có nguồn gốc từ sữa bò. Lựa chọn đầu tiên là sữa bột có nguồn gốc từ sữa đâu nành. Tuy nhiên như đã đề cập ở trên 50% bé dị ứng với protein trong sữa bò cũng sẽ dị ứng với sữa đậu nành nên có thể cân nhắc hai lựa cho sau cho bé:
Dùng loại sữa bột công thức đã qua xử lí protein. Loại sữa này chứa các protein đã bị cắt ngắn mạch phân tử nên ít gây dị ứng như những protein thông thường. Hầu hết trẻ sơ sinh bị dị ứng với sữa bột thông thường đều có thể dùng sữa đã qua xử lí tuy vậy vẫn không loại trừ trường hợp trẻ vẫn có dấu hiệu dị ứng với sữa mới.
Dùng loại sữa bột công thức chứa các amino axít. Loại sữa này được xem là chứa các protein ở dạng đơn giản nhất vì các amino axít là đơn vị cơ bản để tạo nên protein. Đây là loại được đề nghị nếu trẻ vẫn có dấu hiệu bị dị ứng sau khi dùng sữa đã qua xử lí protein.
Cho bé uống sữa tiệt trùng Flex không Lactoza là loại sữa không lactose va tăng cường vitamin D cho bé.
Nếu bé giảm dị ứng với một loại sữa bột công thức mới bạn nên tiếp tục cho bé dùng loại này cho đến khi bé được một tuổi, khi đó bạn có thể thêm dần sữa bò vào chế độ dinh dưỡng cho bé